«ԵԹԵ ՉՏԱՆՔ, ՊԱՏԵՐԱԶՄ ԿՍԿՍՎԻ»-Ն ՎԱՃԱՌԱԿԱՆԻ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ Է. «Հրապարակ»

Եվրոպական խորհրդարանում օրերս տեղի է ունեցել համաժողով՝ նվիրված Ադրբեջանում պահվող հայ ռազմագերիների խնդրին։ Համաժողովը կազմակերպել էր Եվրոպական խորհրդարանի ԵԺԿ խմբակցության պատգամավոր, Հայաստանի հարցերով զեկուցող Անդրեյ Կովաչեւը։ Մասնակիցների շարքում է եղել նաեւ ֆրանսահայ իրավապաշտպան, իրավունքի եւ հիմնախնդիրների կարգավորման Covcas կենտրոնի նախագահ Հիլդա Չոբանյանը։ Մեզ հետ զրույցում Չոբանյանն ասաց, որ փոքր քննարկում է եղել։

«Փոքր կազմով խորհրդաժողով էր, մոտ 30-40 մարդ էր ներկա։ Կազմակերպողը բուլղարացի եվրապատգամավոր Անդրեյ Կովաչեւն էր, ով հրավիրել էր մասնագետներ, այդ թվում նաեւ Հայաստանի՝ միջազգային արդարության ատյաններում  ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը, մարդու իրավունքների պաշտպանության կազմակերպության ներկայացուցիչ Սիրանուշ Սահակյանը, ես՝ որպես ոչ կառավարական, մարդկային իրավունքների կազմակերպությունների խորհրդի պատասխանատու։ Ներկա էր նաեւ Ադրբեջանի այսօրվա ռեժիմի դեմ պայքարող գործիչ Արիֆ Յունուսը։ Պարզապես խորհրդաժողով էր, այս հարցը բարձրաձայնելու մեկ առիթ էր։ Այսպիսի խորհրդարանական հանդիպումները բոլոր երկրների մեջ պիտի լինեն, ոչ միայն եվրախորհրդարանի մեջ։ Պետք է շնորհավորել Անդրեյ Կովաչեւին, որ այս նախաձեռնությունն արել է, բայց այսպիսի հանդիպումներ աշխարհի բոլոր երկրներում պետք է տեղի ունենան։ Չի կարելի այս մի փոքր հանդիպումով հիմնական բաներ ակնկալել»,- ասաց Չոբանյանը։

Դեռ 2021-ի մայիսին Եվրախորհրդարանը ձայների 607 կողմ, 27 դեմ հարաբերակցությամբ բանաձեւ ընդունեց՝ կոչ անելով պաշտոնական Բաքվին՝ առանց նախապայմանների ազատ արձակել Ադրբեջանում պահվող բոլոր հայ ռազմագերիներին։ Սակայն ընդունված բանաձեւին եւ հնչած գնահատականներին չեն հետեւում գործուն պատժամիջոցներ, եւ բանաձեւերը մնում են բարի կամքի լոկ խոսքային դրսեւորում։ Չոբանյանին հարցրինք, թե որն է պատճառը։ «Պատասխանը շատ պարզ է․ այն, ինչ խորհրդարանական մակարդակի վրա է կատարվում՝ լավ բանաձեւ, լավ որոշում, լավ քննարկում եւ այլն, կմնա խորհրդարանական մակարդակի վրա, այսինքն՝ խորհրդարանի, դրա անդամների կեցվածքն է արտահայտում։ Բայց որպեսզի այդ կեցվածքը յուրացվի  Եվրամիության պետությունների համակարգի կողմից, ապա տարբեր նկատառումներ կան․ ոչ միայն մարդկային իրավունքները կամ միջազգային իրավունքը հարգելու հանգամանքը, այլեւ շատ ավելի հիմնական շահերի բախման, ուժերի հավասարակշռության արդյունքը։ Այնպես որ, պետք չէ հուսալ, որ խորհրդարանի մակարդակի եղած որոշումները, բանաձեւերը, կեցվածքներն անմիջապես կյուրացվեն Եվրոպական Միության նախագահների խորհրդի կողմեն։ Այնպես որ՝ երկու տարբեր մակարդակներ են։ Ֆրանսիայի պարագան նույնն է․ Ֆրանսիայի ծերակույտը՝ Սենատը, բանաձեւեր է ընդունում, կոչ է ուղղում Ֆրանսիայի կառավարությանը, որ Արցախի անկախությունը ճանաչեն կամ այս կամ այն կեցվածքն արտահայտեն, բայց կառավարությունը երբեք ստիպված չէ այդ առաջարկները, բանաձեւերն իրականության վերածել։ Նույնը նաեւ Եվրամիությունում է։ Այնպես որ, աշխատանքի ծիրը պետք է շատ ավելի ընդլայնված լինի, եւ երկրորդը՝ Հայաստանի դիվանագիտությունն այս խնդիրը պետք է դնի որպես քաղաքական խնդիր եւ որպես իրավական խնդիր։ Այսօր, երբ խոսում են իրավական հարթակներում եղած նախաձեռնությունները դադարեցնելու մասին, սա մեծ հետքայլ է Հայաստանի համար, դա նաեւ Հայաստանի եղած քարտերը չեզոքացնելու ամենահեշտ ձեւն է։ Միջազգային գործընթացները մեկ օրվա ըլլալիք բաներ չեն, մեկ օրվա մեջ հաջողության չեն հասնի, հետեւաբար՝ շատ հետեւողական եւ շատ ընդլայնված պետք է աշխատել այս հարթակների վրա։ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունն այս խնդիրը, որպես կարեւոր հանգամանք, պետք է դնի խոսակցությունների ընթացքում։ Հիմա գիտենք, որ Եվրամիության խոսքը չի լսվում Ադրբեջանի կողմից, այնպես որ՝ Եվրամիության հետ Ադրբեջանը որոշ չափով ծպտված հարաբերությունների մեջ է։ Այս բոլոր իրականությունները նկատի ունենալով պետք է ասել, որ այսպիսի քննարկումներն անմիջական արդյունք կտան»։

Չոբանյանին հարցրինք, թե ինչ կարծիք կա սփյուռքում Փաշինյանի վերջին հայտարարությունների, Տավուշի գյուղերը հանձնելու մասին։ «Սփյուռքի մեջ այն կարծիքն է ձեւավորվում, որ Հայաստանի իշխանությունը, վարչապետն իր ձեռքում եղած բոլոր առավելություններն աստիճանաբար հանձնում է թշնամիներին, այսինքն՝ այս մտայնությունը, քաղաքականությունը, թե եթե սա չտանք, պատերազմ կսկսվի, այս մտածողությունը քաղաքական մտածողություն է, սա վաճառականի մտածողություն է, առեւտրի նմանվող մի բան է, սա քաղաքականության մեջ անընդունելի բան է։ Կարծում եմ, որ սա տկար քաղաքականության հետեւանք է։ Հայաստանի պես բարդ ռազմաքաղաքական իրավիճակում գտնվող երկիրը շատ ավելի մկանոտ արտաքին քաղաքականություն պետք է վարի, ոչ թե այսքան թույլ ու այսքան պարտվողական, որը մեզ միայն պարտության կտանի։ Սա իմ կարծիքն է, եւ այսօր սփյուռքի մեջ այս կարծիքը սկսել է ավելի մեծ տեղ գտնել»,- պատասխանեց ֆրանսահայ իրավապաշտպանը։